Tłoczenie – inaczej „suchy tłok” to jeden z wielu procesów introligatorskich, które mają uszlachetnić produkt, w tym wypadku uwypuklać konkretny element. Polega on na wytłaczaniu wzoru w papierze, dzięki czemu powstaje efekt trójwymiarowości 2,5 D. Efekt ten uzyskuje się poprzez ściśnięcie matrycą wydrukowanego poprzednio wzoru (może to być logo, napis lub inny element).
Tłoczenie może odbywać się na dwa sposoby - w temperaturze pomieszczenia, bądź po podgrzaniu tłocznika do temperatury wyższej o kilkadziesiąt °C, co sprawia, że po jego ustąpieniu widać w papierze wyraźne odkształcenie. Ciekawostką jest, że czasami specjalnie używa się wyższych temperatur, aby odbarwić dany materiał i uzyskać bardziej spektakularny efekt.
Uszlachetnienie to możliwe jest do zrealizowania na powierzchniach niezadrukowanych, jak i zadrukowanych, nie ma to znaczenia. W przypadku, w którym tłoczenie jest również wypełniane farbą przy stykaniu z matrycą, mamy do czynienia z techniką letterpress (druk typograficzny). Wytłaczanie jest bardzo uniwersalne, ponieważ każde podłoże jest do tego odpowiednie. Stosując je, projekt staje się atrakcyjny i zarazem ekskluzywny. Technikę tą możemy zastosować do zdobienia teczek, okładek książek, zaproszeń, wizytówek. Do jego wykonania używa się matryc chemigraficznych albo mosiężnych (same matryce chemigraficzne to blachy mające grubość od 5 mm – 7 mm).
Podstawowy podział tłoczenia:
Tłoczenie wklęsłe – pod wpływem nacisku tworzą się wgłębienia w papierze. Ten rodzaj tłoczenia to wtłaczanie w dół (ang. debossing). Najczęściej jest wykorzystywane przy wytłaczaniu okładek kalendarzy książkowych (na przykład do logo danej firmy), teczek, opraw twardych książek i galanterii skórzanej.
Tłoczenie wypukłe – poprzez matrycę lub patrycę dokonuje się wyciskania elementów wypukłych w papierze. Ten rodzaj tłoczenia to wytłaczanie do góry (ang. embossing). Tłoczenie wypukłe najlepiej wykonuje się na papierach miękkich, kredzie, kartonach i używa do wytłaczania metek, opakowań, obwolut, wizytówek.
Tłoczenie ślepe – tzw. blind print, czyli tłoczenie wklęsłe bez używania farby. Jest to bardzo efektowne tłoczenie, które pozwala uzyskać wyraźną głębie.
O czym należy pamiętać?
Przy tłoczeniu drobne szczegóły mogą nie być odzwierciedlone. Wtedy też zaleca się zastosowanie druku letterpress, który to idealnie odwzoruje każdy detal.
Istotna jest gramatura oraz tłoczona powierzchnia. Na odwrocie wizytówki możliwe jest powstawanie różnych artefaktów – śladów nacisku. Najbardziej widoczne są na powierzchniach ciemniejszych i wtedy też zaleca się zrobienie kaszerowania, aby jedna strona była tłoczona, a druga gładka.
Istnieją przypadki, w których będzie widoczna rozbieżność pomiędzy tłoczeniem a drukiem. Oznacza to, że tłoczenie nie spasuje się w sposób idealny z drukiem, ponieważ w pierwszej kolejności wykonywany jest druk, a później przy użyciu matrycy dokonuje się tłoczenia. Nieco odmiennie wykonuje się letterpress, ponieważ druk i tłoczenie odbywa się w tym samym czasie.
Odradza się wykonywania tłoczenia na spadach, ponieważ nie jest to tak łatwe i zawsze możliwe do przeprowadzenia – w zależności od materiału tłoczonego. Jeśli tłoczenie ma wyjść poza granicę wizytówki, wówczas nie będzie możliwości barwienia krawędzi.
Co najczęściej tłoczymy?
Najczęściej tłoczenie stosuje się przy projektach wizytówek, gdyż to one w obecnych czasach mają się wyróżniać i wzbudzać zainteresowanie. Tłoczy się wówczas napisy:
imię i nazwisko właściciela
samo logo.
Foldery, a dokładniej okładki, są również uszlachetnianie tłoczeniem. Rozdając je komuś ważne jest uzyskanie odpowiedniego efektu, dlatego też tłoczy się tytuł bądź inne, ważne informacje, mające zwrócić uwagę odbiorcy. Również papier korespondencyjny jest często poddawany tłoczeniu. Ważne jest, aby pamiętać, że wzór ma być płytki, a obszar nagłówka ograniczony, ponieważ będzie to papier używany w drukarce laserowej. Nie zapominajmy również o zaproszeniach, bo i te są uszlachetniane tłoczeniem.
Istotne informacje techniczne dotyczące tłoczenia:
Format minimalny arkusza 430×305 mm,
Format maksymalny arkusza 1020×720 mm,
Minimalna gramatura 100g,
Maksymalna gramatura 500g,
Odległość pomiędzy krawędzią tłoczenia, a przednią krawędzią arkusza powinna mieć co najmniej 30 mm,
Minimalna szerokość linii tłoczenia zależy od grubości danego papieru (zakłada się, że minimalna szerokość powinna mieć więcej niż 3 krotną grubość papieru, ale nie może być mniejsza niż 0,5 mm),
Tłoczenie musi być maksymalnie głębokie (w zależności wklęsłe czy wypukłe), ale nie może powodować pękania na krawędziach papieru,
Należy stosować czcionki o wielkości powyżej 8 punktów oraz linie o grubości powyżej 2 punktów. Ważne jest, aby upewnić się przed tłoczeniem, że spiczaste końce, jak i ostre kąty zostały zaokrąglone, gdyż to słabsze miejsca i są podatne na fałdowania,
Zaleca się zwiększenie odstępów, tak aby zostały uwzględnione dodane wymiary,
Nie powinno się tłoczyć papieru półprzezroczystego (tzw. kalki) w momencie, w którym papier albo otoczenie jest suche. Może dojść do rozerwania papieru. Do tłoczenia papieru półprzezroczystego nie wykorzystuje się papieru poniżej 120g,
Papier powlekany lub lakierowany nie jest rekomendowany do tłoczenia, gdyż jest bardziej podatny na pękanie. Stosując tłoczenie wklęsłe lub wypukłe efekt może być mało wyrazisty. Dlatego tak ważny jest dobór papieru, styl tłoczenia, jak i wzięcie pod uwagę samego wzoru, który ma być wytłoczony,
Istotna jest też sama barwa papieru, ponieważ ciemniejszy kolor będzie pochłaniać światło, a to sprawi, że nie będzie tak spektakularnego efektu. Rekomenduje się używanie naturalnych odcieni papieru,
Jeśli decydujemy się na papier fakturowany, nie zaleca się mocnej faktury, tylko delikatną, która nie przyćmi wytłoczonego wzoru.
Stosowanie tłoczenia w swoich projektach dodaje kontrastu wizualnego, jak i dotykowego. Pozwala uzyskać obraz, tekst, wzór z widoczną grą świateł oraz cieni na powierzchniach papieru. Dzięki zastosowaniu uszlachetnień dokonuje się zmian papieru, który staje się nośnikiem przekazu reklamowego, natomiast sam produkt zyskuje na atrakcyjności i wyjątkowości swojej formy. Projekt posiada unikalny charakter i wyróżnia się na tle innych.
